Luchtvaartnota uitgelegd: wat staat erin?

De luchtvaartnota 2020-2050 is een actieplan van de overheid om de luchtvaart voor 2050 op 4 belangrijke punten te ontwikkelen. De onderwerpen die aan bod komen zijn veilige luchtvaart, netwerkverbindingen, duurzaam vliegen en de impact op de leefomgeving. Een van de punten die wordt besproken is de aanpak van de geluidsoverlast rondom de luchthavens.

Wat is de luchtvaartnota 2020-2050?

De luchtvaartnota 2020-2050 is een document van de rijksoverheid dat een duurzame groei van de luchtvaart voor 2050 in kaart brengt. De Luchtvaartnota bestaat omdat er een noodzaak is om de groei van de luchtvaart te sturen waarin klimaatverandering, geluidsoverlast en de impact op de lokale luchtkwaliteit centraal staan. Schiphol is een van de grootste Europese luchthavens en is verantwoordelijk voor de uitstoot van 34 kiloton CO₂. Daarom is Nederland verantwoordelijk voor het nemen van stappen voor een duurzame luchtvaartsector.

De hoofddoelen van de luchtvaartnota zijn veilig vliegen, netwerkverbinding, impact op leefomgeving en duurzaam vliegen.

Veilig vliegen

Veiligheid staat voorop in de luchtvaart. De nota focust op het belang van het handhaven en verbeteren van veiligheidsnormen voor passagiers, bemanning, en omwonenden van luchthavens.

De groei van de luchtvaart mag nooit ten koste gaan van de veiligheid. Door risico’s beter te beheersen en samen te werken aan integraal veiligheidsmanagement, blijft veiligheid gewaarborgd. Voordat het kabinet belangrijke beslissingen neemt over luchtvaartontwikkeling, wordt eerst een veiligheidsanalyse uitgevoerd om alle veiligheidsgevolgen in kaart te brengen.

Veiligheid in en om luchthavens

In de luchthavens wordt de focus gelegd op het verbeteren en automatiseren van de beveiligingscontroles. Er zijn al jaren tekorten in beveiligingspersoneel op de Nederlandse luchthavens. De luchtvaartnota moet ervoor zorgen dat er door automatisering werkdruk ontnomen wordt van het personeel waardoor er sneller en zorgvuldiger gewerkt kan worden.

Rondom de luchthaven gebeuren er regelmatig ongelukken met vogels die door een vliegtuig worden geraakt en schade veroorzaken. Ook worden er de laatste jaren steeds meer drones gebruikt. De onbemande toestellen zijn net als gevogelte hinderlijk voor vliegtuigen. Volgens de luchtvaartnota moeten er voor 2050 regelingen zijn waardoor vliegtuigen, vogels en drones gezamenlijk zonder aanvaringen in het luchtruim kunnen zijn. Voor drones gelden al regels. Drones mogen alleen in ongecontroleerd luchtruim vliegen tot een maximale hoogte van 120 meter.

Nederland in verbinding

De rijksoverheid wil verbeteringen in de verbinding van de internationale luchtverbinding voor import- en exportproducten die een grote rol spelen in de Nederlandse economie.

Schiphol speelt een sleutelrol als verbindingspunt voor wereldwijd vliegverkeer. In de luchtvaartnota wordt aandacht besteed aan de toenemende schaarste van beschikbare capaciteit op luchthavens en de impact op het netwerk van vrachtvluchten. Er moet meer vracht kunnen worden opgeslagen en verwerkt worden, hierbij hoort ook de aanpak van personeelstekort.

Netwerkkwaliteit van luchthavens

De belangrijkste punten in de luchtvaartnota voor de netwerkkwaliteit van de Nederlandse luchthavens zijn als volgt:

• Netwerkverbindingen: Monitoren en beoordelen van netwerkkwaliteit voor het sturen op behoud en verbetering van internationale verbindingen.
• Bereikbaarheid Caribisch Nederland: Ondersteunen van lokale economie en sociaal perspectief door betaalbare luchtverbindingen.
• Stabiele operatie Schiphol: Het versterken van de luchthaven operatie door werkomstandigheden te verbeteren, operationele stabiliteit te verzekeren, en het aantal grond afhandelaren te reduceren.

De impact van luchtvaart op de leefomgeving

Volgens de luchtvaartnota 2020-2050 zijn de geluidsoverlast en luchtkwaliteit het belangrijkste voor de leefomgeving. In 2022 nam het kabinet al het besluit dat er nog maar 440.000 vliegbewegingen mogen plaatsvinden op Schiphol. Met het besluit wordt de impact van overlast verminderd.

Geluidsoverlast door vliegverkeer

Er gaat met lokale partijen gewerkt worden om geluidshinder te beperken, inclusief het verminderen van nachtvluchten. Er wordt gewerkt aan normen en indicatoren voor het totale geluid dat gemaakt mag worden. Met de normen worden de hinder ervaringen verminderd.

Luchtkwaliteit rondom luchthavens verbeteren

Om de luchtkwaliteit te verbeteren wordt er voornamelijk onderzoek gedaan. Aan de hand van onderzoek wordt een actieplan opgezet waaruit een adviesplan komt die de uitstoot van fijn en stikstof gaat verminderen. Een van de maatregelen die getroffen is, is het inzetten van elektrische voertuigen voor grondoperaties.

Duurzaam vliegen

In 2050 gebruiken vliegtuigen verschillende soorten energie om te vliegen, afhankelijk van de vliegafstand. Voor korte afstanden vliegen ze volledig elektrisch, met batterijen of waterstof. Voor middellange en lange afstanden gaan vliegtuigen steeds meer hybride motoren gebruiken met verschillende energiebronnen. De brandstoffen die ze dan nog gebruiken, gaan voldoen aan duurzaamheidseisen van de Europese Unie.

De vermindering van CO₂-uitstoot van vluchten die vertrekken vanuit Nederland gaat aan de hand van een tijdlijn:

• 2030: Tegen 2030 moet de uitstoot op het niveau van 2005 liggen.
• 2050: in 2050 moet de uitstoot van CO₂ minstens gehalveerd zijn
• 2070: tegen 2070 moet de uitstoot nul zijn.

Het exacte traject tot 2030, de implicaties hiervan per luchthaven en hoe ongewenste stimulansen vermeden kunnen worden, moeten nog verder worden uitgewerkt.

Gevolgen van de luchtvaartnota

Het resultaat van de luchtvaartnota 2020-2050 moet een positief resultaat hebben op de samenleving. De uitvoering ervan komt ook met negatieve gevolgen voor de samenleving. Hier zijn 7 gevolgen van de luchtvaartnota op de samenleving:

Positieve gevolgen

• Economische groei: De uitbreiding en verbetering van luchtvaart infrastructuur kan leiden tot een toename van het toerisme en zakelijke reizen, wat de lokale economieën stimuleert.
• Werkgelegenheid: De ontwikkeling van de luchtvaartsector kan direct en indirect banen creëren, variërend van luchthavenpersoneel tot banen in de toeristische sector.
• Verbeterde connectiviteit: Een sterke luchtvaartsector kan de connectiviteit tussen regio’s en landen verbeteren, wat de toegang tot markten vergemakkelijkt en de economische samenwerking bevordert.
• Innovatie en technologische vooruitgang: Investeringen in de luchtvaart kunnen leiden tot technologische vooruitgang en innovatie, niet alleen in de luchtvaart maar ook in andere sectoren zoals communicatie en logistiek.

Negatieve gevolgen

• Druk op ruimtelijke ordening: Uitbreiding van luchthavens en toename van luchtverkeer kunnen druk leggen op ruimtelijke ordening en groene gebieden rondom luchthavens.
• Sociaaleconomische dispariteiten: De voordelen van luchtvaartgroei zijn mogelijk niet gelijk verdeeld over de bevolking, wat kan leiden tot sociaal-economische dispariteiten.
• Afhankelijkheid van luchtvaart: Door te focussen op groei in de luchtvaart kan er een overmatige afhankelijkheid ontstaan, wat risico’s met zich meebrengt bij wereldwijde crises, zoals pandemieën of economische recessies.